MUMA, MI SOKTU A NO KEMU! AZE MINJANI!

KROFAYA

Fa fu leisi èn skrifi Sranantongo

Hier even kort enige spellingsregels van het Sranantongo. Een soort leidraad.

Uitgave: Ministerie van Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur?
 
WAN WORTU NA FESI
Someni yari kaba den tongo fu wi kondre e gi wi problema. Moro furu, den problema disi e sori densrefi, fu di, leti fu taki den mamatổngo fu wi no abi wan skrififasi. Fu di someni difrenti skrififasi ben meki gi Sranantongo na den yari di de na wi baka, alasma e skrifi a tongo disi na en eigi fasi.
Nanga yepi fu Lanti fu Sranan a Ministeri fu Skoro-afersi, Sabidensi nanga Kulturu wani tyari wan kaba kon na a bruya disi. Wi feni taki Sranan- tongo, nanga den tra tongo fu wi tu, musu abi wan skrififasi nomo. A pikin buku disi wani sori wi fa wi musu skrifi Sranantongo now. Efu wi skrifi a tongo na a wan fasi disi, dan bruya no abi fu de moro. Dati meki mi wani aksi ala sma tangi-tangi fu skrifi a tongo leki fa a buku disi e sori.
Mi howpu taki safri-safri wi sa kon gwenti skrifi wi tongo fa a fiti. Mi wani taki ala den sma grantangi di ben yepi meki a nyun skrififasi, en di ben teki ten fu meki a pikin buku disi.
Minister fu Skoro-afersi, Sabidensi nanga Kulturu,

Fa fu leisi èn skrifi Sranantongo.
Hoofdregel
In het Sranan schrijven we de woorden zoals zij in hun volle vorm worden uitgesproken.
voorbeelden
:
b.v. Men hoort: Mi sab tak a bun. Maar wij schrijven: Mi sabi taki a bun.
De gebruikte tekens
Het Sranan maakt gebruik van de volgende lettertekens: medeklinkers: B, D, F, G, H, K, L, M, N,
P, R, S, T, W, Y en de klinkers: A, E, I, 0, U, en ook nog de È. Ò
De overige lettertekens: C, J, Q, V, X, Z worden niet gebruikt, behalve in leenwoorden.

Medeklinkers
Medeklinker combinaties
Er zijn ook klanken in het Sranan die geschreven moeten worden met een combinatie van medeklinkers.
dy als in dyogo ty als in tyapu
ny als in bonyo sy als in Syow
ng als in planga
Klinkers
Het Sranan maakt gebruik van de volgende klinkers.
a als in bana i als in fisi
e als in tere maar ook als in baster
o als in boto u als in buku
Het Sranan maakt ook gebruik van:
è als in enter ò als in kof

Tweeklanken
De volgende tweeklanken komen voor in het Sranan.
ai als in nanai ei als in freifrei
èi als in rèis ui als in bui
oi als in boi aw als in kaw
ew als in lew ow als in fowru

Enkele opmerkingen
Aan het eind van een woord schrijven we nooit ng. Let op de volgende voorbeelden:
Kankan – nyan -bon -pan
en verder: nyun, tan bun, Sranan, krin
Hoofdletters
Hoofdletters worden gebruikt:
a. om het begin van een zin aan te geven;
b. aan het begin van eigennamen (persoonsnamen, geografische namen, e.d.) en persoonstitels,
b.v. Granman Aboikoni, Sranan
c. in de hoofdwoorden van opschriften en titels,
b.v. Wi na Wi
Wi Kontren
Wi Eigi Kerki
Ala Puwema fu Trefosa
Nyun Ten

Het aaneenschrijven van woorden
Combinaties van verschillende woorden worden aaneengeschreven, wanneer de samenstellende delen binnen de combinatie een andere functie of betekenis hebben dan daarbuiten.
b.v. mofoneti (vooravond) of
bigifutu (filariabeen) in tegenstelling
tot wan bigi futu (een grote voet)
Combinaties van dezelfde woorden (reduplicaties) worden altijd aaneengeschreven.
b.v. taktaki (geklets)
nomonomo (voortdurend)

Combinaties van een woord met een voorafgaand of volgend element dat in het actuele taalgebruik niet voorkomt, worden aaneengeschreven.
b.v. omeni (hoeveel)
someni-(zoveel)
korkutreki- (kurkentrekker).

Wanneer het voorafgaand element op een klinker of een tweeklank eindigt en het volgend element met een klinker begint, verbindt men beide elementen door een koppelteken.
b.v. blaka-uma (heestersoort)
trow-oso (bruiloft)
Terwille van de leesbaarheid kan bij (lange) samenstellingen een koppelteken worden gebruikt.
b.v. neigitenti-na-neigi (negenennegentig)
Andere tekens
De kotimarki of apostrof (‘) kan worden gebruikt, wanneer om speciale redenen de weglating van de klinker moet worden aangegeven.
b.v. A gi mi kowr’ati
A gi mi rostu
uit: Michael Slory, “Efu na Kodyo…” (pg. 18)
De letimarki of accent aigu ( ́) kan worden gebruikt indien het woordaccent moet worden aan- gegeven om misverstand te voorkomen.
b.v. Fu a sani dati Simson kisi wan atibron
De topimarki of accent circonflexe (^) kan worden gebruikt om gerekte vocalen aan te duiden.
b.v. pôti (arm) in tegenstelling tot poti (zetten)
Leenwoorden
Leenwoorden die nog als zodanig worden herkend, worden geschreven als in de taal waaraan zij zijn ontleend.
b.v. computer

Enkele voorbeelden
Safriso freiriman
Dyoniman,
sortu tongo yu e tagi a um
tak i
yu e dipi gwe
te na ini en yeye ?
Ma na wi ede munkenki e wai
na baka a rutu
fu wan palmbon.
Dan ala a mofoneti tron dren.
Den palmbonwiwiri
e suku fu fadon kon na gron. Mofobuba san e kari switi nen. Dan yu nanga yu uma tron wan.
uit: Michael Slory, “Efu na Kodyo..

Odo
Gado sabi san a du, a no gi asi tutu.
Efu yu wani koti liba abra,
yu no mu kosi kaiman mama.
Ala/pictifi a no lafu.
*Ala busmeti e nyan kasaba, ma konkoni e tyari a nen.

Wi kondre
Sranankondre, diri kondre Yu mi lobi nomru wan.
Ibriwan fu wi abi na diri prekti, efi wi si efu sabi wan sani, di no de bun fu wi kondre, fu wi opo wi sten, bari tranga meki alasma di abi yesi fu yere, musu yere.
Na den kriboiten yu abi furu sma, di e libi wi kondre gwe nanga a bun pramisi taki, te den kon na Holland, den sa wroko gi wi kondre. . . Sonwan fu den ben abi bun okasi fu wroko gi wi kondre na ini a kondre srefi… Presi fu dati den ben du tra sani… Efi boto ben de na
syoro, kaba a no ben teki yu, a no noya, di a de na mindri liba, a sa drai kon teki yu. . . Te anu gwenti koti bigi tonton, a trobi tumusi fu libi.
Kondreman, un luku syap!
Wi tongo
Sranan, wi lobi yu fu tru, Pe tongo de, di switi leki yu!
Ma wansi trawan de, toku yu wi wani Fu di yu na Sranan – wi eigi sani.
Ba Kodyo naar: Futuboi, januari 1947

---

Krofaya Kromanti e bari yu  bigi odi tapu en lanpresi.

© 2020 Krofaya Kromanti
Ala leti na fu mi. Mi wawan, Krofaya Kromanti, abi baimena (toestemming) fu kenki sani ini a lanpresi disi. Mi no wani yu go konpondo (vermenigvuldigen) a lanpresi, meki kopi fu go seri, prati, tyari waka, meki wortu openbari, nanga so moro, sondro fu skrifi taki na fu mi anu!

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder vermelding dat het van, Totropkin Krofaya Kromanti afkomstig is.

---

Fu a lanpresi disi Totropkin Krofaya Kromanti e sori ensrefi. Suma na Krofaya? San e trusu en? San na a reide taki a e dede gi en Sranantongo? Wedan, leti dyaso yu e feni enforma fu en buku, en powema, koni wroko nanga ala en nyunsu, ma owktu  fa yu kan tron basi fu den buku.

Krofaya Kromanti heet u van harte welkom op haar website.

Via deze website stelt Krofaya Kromanti zich voor. Wie is zij en wat is haar drijfveer. Waarom is zij zo gefascineerd van het Sranantongo. U vindt hier informatie over haar boeken, gedichten, optredens en hetgeen haar boeit!

 

---